Nabestaanden
Publicaties: interviews, brieven, gedichten, boeken, muziek, oproepen, berichten, ingezonden, door nabestaanden worden op verzoek geplaatst.
Lotgenotencontact nabestaanden die behoefte hebben aan persoonlijk contact en/of correspondentie met lotgenoten kunnen ons een bericht sturen voorzien van naam en contactgegevens, wij zulle uw bericht doorsturen aan nabestaanden uit ons ledenbestand.
Bijeenkomsten Er worden jaarlijks op verschillende locaties bijeenkomsten en weekenden voor alle nabestaanden voor geweldslachtoffers georaniseerd. Deze bijeenkomsten en het programma wordt georaniseerd naar gelang behoefte en interesse van nabestaanden
Herdenkingsdag: Ieder jaar wordt op zaterdag van week 38 de landelijke herdenkingsdag georganiseerd, "Dag Herdenken Geweldslachtoffers" steeds in een andere gemeente.
Nationaal monument: Op meerdere data worden bij het landelijk monument herdenkingsbijeenkomsten en andere activiteiten georganiseerd voor nabestaanden van geweldslachtoffers.
Levenslang is levenslang!
Deze tekst sprak Jack Keijzer, bestuurslid van de Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers (FNG), uit op het NJCM-seminar van 6 oktober 2016.
Mijn naam is Jack Keijzer. In het dagelijks leven ben ik docent economie en wiskunde. Ik ben getrouwd en heb twee kinderen. Twee kanjers van zonen.
De oudste, Pascal, is op Koninginnedag 2007 op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Hij mocht niet ouder worden dan 16 jaar. De daders hebben Pascal met een snoeischaar in zijn nek gestoken. Hulpeloos hebben zij hem achtergelaten om even later terug te keren omdat een mobiele telefoon op de plaats van het delict was blijven liggen. Wat de daders bezielde weten we niet, maar de hoofddader vond het nodig om tenminste drie keren over Pascal heen te rijden. Pascal was vlak voor het overrijden nog bij bewustzijn.
Door de moord op mijn zoon ben ik in de wereld van de nabestaanden van geweldslachtoffers terecht gekomen. Inmiddels ben ik voorzitter van de landelijke organisatie voor nabestaanden van geweldslachtoffers , bestuurslid van de Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers (FNG) en, samen met Joost Eerdmans, lid van het Burgercomité tegen Onrecht. Daarnaast geeft ik met een zekere regelmaat lezingen in gevangenissen en doe ik mee met het herstelprogramma `Puinruimen` in diverse penitentiaire inrichtingen, georganiseerd door de Dienst Justitiële Inrichtingen.
Na de moord op Pascal heb ik mij zelf zeer vaak de vraag gesteld hoe het mogelijk dat iemand een ander kan vermoorden. Hoe iemand zo ongelofelijk inhumaan kan zijn.
Zoiets gruwelijks en dan hoor je de rechter in hoger beroep de straf uitspreken: “15 jaar”.
In de praktijk betekent dit slechts negen jaar. “Waarom negen jaar?”, vraag je je dan af. Simpelweg omdat we dit zo met zijn allen geregeld hebben. Bij slechts één straf is er geen sprake van strafvermindering. Dat is de levenslange gevangenisstraf.
Maar die straf wordt niet zo vaak uitgesproken en ondanks het feit dat ik persoonlijk het liefst zie dat een moordenaar die met voorbedachte rade de dood van een ander op zijn geweten heeft, levenslang zou moeten krijgen, begrijp ik dat dat dit niet realistisch is. De laatste decennia hebben rechters aan zo´n 40 verdachten de levenslange gevangenisstraf opgelegd. De zwaarste straf die Nederland kent én een straf die tamelijk uniek is in de Europa, want in Nederland geldt dat levenslang daadwerkelijk levenslang is. De dader zit tot aan zijn dood een leven lang achter de tralies.
Als het om een jonge dader gaat, zit hij inderdaad vele, vele jaren achter de tralies. Is er dan geen enkel perspectief? Ja zeker! De Koning kan gratie verlenen. Dit gebeurt bijna nooit, maar dat laat onverlet dat er wel degelijk perspectief is. Een klein lichtpuntje ergens aan de horizon. Juist omdat het een ongekend zware straf is, zijn rechters best terughoudend met het uitspreken van een dergelijke straf. Degenen die deze straf hebben gekregen, hebben dan ook wel wat op hun geweten. Ik geef zomaar wat voorbeelden:
· Cevdet Yilmaz – zes (!) mensen gedood, onder wie een zeer jong kind
· Loi Wah C – vier (!) mensen gedood
· Frenky P – diverse roofmoorden
· Ugur U – drie mensen gedood
· Willem van Eijk – drie mensen gedood
· Ischa M – drie mensen gedood
· Mehmet A – drie mensen gedood
· Faig B – vier mensen gedood
Allen hebben ze gemeen dat zij andere mensen om het leven hebben gebracht. Vele gezinnen en families zijn door een moord ontwricht. Daar hebben strafrechtadvocaten en rechters geen idee van. Omdat zij, gelukkig voor hen, niet met moord in de persoonlijke levenssfeer te maken gehad. Zij hebben geen idee van de impact van een moord op een familie of gezin.
van de impact van een moord op een familie of gezin. Deze impact ligt voor elke nabestaande weer anders. Als bestuurslid van de FNG ken ik vele nabestaanden. Van veel van hen ken ik het verhaal. Van velen weet ik hoe zij omgaan met deze verschrikkelijke gebeurtenis. Echtscheidingen zijn aan de orde van de dag. Circa 75% van de ouders die te maken hebben met de moord op hun kind, gaat uit elkaar. Hun rouwverwerkingsproces loopt verre van synchroon.
Broers en zussen lopen mega-trauma’s op. Soms vrij snel na de moord; soms komt dit jaren later tot uiting. Nabestaanden die hun baan op enig moment kwijtraken, een WW-uitkering krijgen, direct gevolgd door een bijstandsuitkering. Het huis, vaak met zoveel mooie herinneringen aan de dierbare, moet verkocht worden.
Wie bekommert zich om hen? Hebben zij gevraagd om deze ellende? Het is hen overkomen. Omdat de dader hun dierbare vermoord heeft. Deze mensen zitten een leven lang in de ellende. Zij staan er helemaal alleen voor.
Zoals eerder gezegd heeft slechts een handjevol daders de levenslange gevangenisstraf opgelegd gekregen in een vonnis of arrest dat onherroepelijk is. Dat betekent mijns inziens dat de straf is zoals hij is: levenslang. Wat op dat moment inhield: inderdaad, een leven lang.
Wij zijn het er volledig mee eens dat dit voor betrokken gedetineerde geen prettig vooruitzicht is. Nu is Nederland op de vingers getikt door Europa. Onze levenslange gevangenisstraf wordt als inhumaan gezien. Inhumaan? Is het niet zo dat juist deze daders als uitgehongerde beesten tekeer zijn gegaan tegen hun slachtoffers? Hebben deze daders ook maar een seconde stil gestaan bij de gevolgen van hun daad?
Wij, vertegenwoordigers van nabestaanden, willen onze ogen niet sluiten voor de werkelijkheid. Een werkelijk die er in zou moeten voorzien dat de daders meer perspectief krijgen dan thans het geval is. Een grotere stip op de horizon. En hoewel wij vanzelfsprekend liever zien dat in deze extreme gevallen levenslang levenslang moet blijven, zullen wij dit uiteraard accepteren. Maar niet voor de bestaande levenslanggestraften. Want is het niet zo dat de rechter in zijn onherroepelijke vonnis of arrest heeft uitgesproken dat de straf levenslang moet zijn? Is het niet zo dat de nabestaanden van deze groep ervan uit mocht gaan dat zij hun dader nooit, echt nooit meer zouden kunnen zien? Zij mochten daarop vertrouwen. En nu gaan er stemmen op dat ook voor deze groep mensen meer perspectief moet komen. Heeft iemand enig idee wat dat met een nabestaande doet?
Mijn andere zoon, Remy, heeft op 13-jarige leeftijd moeten ervaren hoe het is om een broer te hebben die vermoord is. Pascal en hij waren zeer close met elkaar. Remy heeft de dood van zijn broer niet kunnen verwerken. Hij kon er niet mee omgaan. Dit is de grootste oorzaak geweest dat het op enig moment psychisch niet goed ging met hem. De dader kwam vrij en ging wonen precies in de buurt waar wij ook wonen. Hoewel hij een bepaald gebiedsverbod heeft, mocht hij gewoon wonen waar hij wilde wonen. Dagelijks lopen wij het risico hem tegen te komen. Remy had zijn eigen verdriet. Remy zag ons verdriet. De psychische problemen werden groter. Remy trok het niet meer. Remy heeft nog geen vijf maanden geleden een einde gemaakt aan zijn leven.
Inhumaan? Wat onze zoons is overkomen, is inhumaan! Het leven van mijn vrouw en mij is volkomen geruïneerd. Wie maakt zich daar druk over? Dat is het mogelijke gevolg als een gedetineerde vrijkomt. Hoe denkt u dat andere nabestaanden zullen reageren op een mogelijke vrijlating van hun levenslanggestrafte gedetineerde?
De moeder van de vijfjarige Chanel Naomi vraagt zich hardop af wat zij zal doen als de moordenaar, die haar dochtertje bruut verkracht heeft en daarna gewurgd heeft, op vrije voeten komt. Ik ken haar. Ik begrijp wat zij bedoelt. Is dit de bedoeling? Nog meer onschuldige slachtoffers om de daders van zoveel geweld weer in de maatschappij te laten? Een hoge prijs.
Aanwezig: Jan van Kleeff (FNG), (DBA&V, voorzitter), (DJI), (SHN), (OM), Candide (DBA&V, verslag)
1. Opening en mededelingen
Voorzitter opent het overleg door iedereen welkom te heten. Helaas kan dhr. Sluijs niet aanwezig zijn i.v.m. onverwachte omstandigheden. Andrea en Candide zijn voor het eerst bij het overleg en stellen zich kort voor. Andrea is vanuit DJI verantwoordelijk voor slachtofferbeleid en is daarom aanwezig. Candide zal komend half jaar de werkzaamheden van Marieke overnemen en is daarom aanwezig.
Voorzitter deelt mede dat per 1 april de EU-richtlijn minimumnormen slachtofferbeleid in werking zal treden. Maandag 3 april zal dit gevierd worden in Rotterdam tijdens de uitreiking van de verklaring van rechten. Slachtoffers krijgen deze in het vervolg uitgereikt bij het eerste contact met de politie, hierin staat uitgelegd wat hun rechten zijn en bij welke instanties ze terecht kunnen voor ondersteuning.
Jan van Kleeff vraagt of dit ook samenhangt met de online informatievoorziening voor slachtoffers. Er wordt aangegeven dat we daar wel mee bezig zijn, maar dat dit vooralsnog in aanvulling is op bestaande vormen van informatievoorziening. Er wordt een ketenbreed portaal opgezet en ook het OM heeft het digitaal loket. Het is echter nog een proces in ontwikkeling en het zal nog een aantal jaren duren voor het breed beschikbaar is. Er wordt afgesproken dat de powerpoint presentatie over het ketenportaal gedeeld wordt met de FNG (actiepunt 1, VenJ).
OM deelt mede dat dit de laatste keer zal zijn dat hij aanwezig is bij dit overleg, hij zal niet langer meer slachtofferbeleid in zijn portefeuille hebben. Michiel, plv. hoofdofficier Den Haag, en Diederik, hoofdofficier van het PAG zullen zijn taken gaan overnemen. Hij geeft aan dat er een soepele overgang zal zijn. Er wordt een kennismaking georganiseerd tussen de twee nieuwe heren en de FNG (actiepunt 2, OM).
Jan van Kleeff deelt mede dat stichting Dag Herdenken Geweldsslachtoffers en de Nationale Stichting Muur tegen Geweld gefuseerd zijn, de documenten zijn nu gereed. De activiteiten die door de verschillende stichtingen georganiseerd werden, zullen blijven bestaan maar zullen nu georganiseerd worden door de nieuwe stichting ‘Stichting Herdenken Geweldsslachtoffers’.
De actiepunten van het vorige overleg worden langsgelopen, hieronder de openstaande actiepunten:
- Onderzoek naar ongelimiteerd procederen van daders: de FNG heeft volgende week een afspraak met hoogleraar Antony Pemberton om de vraagstelling scherper te krijgen. Daarna zal er teruggekoppeld worden.
- Andrea kijkt welke informatie uit de evaluatie regionale plaatsing tbs-ers gedeeld kan worden met de FNG, dit wordt bilateraal gedeeld met de FNG.
2. Rol van de FNG bij bijeenkomsten informeren nabestaande verandering levenslang
In samenwerking met SHN zullen sessies gepland worden waarin nabestaanden geïnformeerd zullen worden over de veranderingen rondom levenslang. De FNG is gevraagd of en welke rol zij voor zichzelf zien tijdens deze bijeenkomsten. Jan van Kleeff geeft aan dat het voor hen lastig is om inhoudelijk hierin een rol te spelen, wel zijn ze graag aanwezig als toehoorder en ter ondersteuning van de nabestaanden.
3. Voorschotregeling Schadefonds buitenland – discussie beperkt tot terroristische aanslagen
De FNG geeft aan een periodiek overleg gehad te hebben met de SGM, daarin kwam een aantal punten ter sprake waarvan het SGM aangaf daar zelf niet over te kunnen beslissen. De punten zijn daarom hier geagendeerd.
De FNG pleit voor het in Nederland aanvragen van uitkering voor schade en dat SGM dat dan verhaalt in het land waar de schade opgedaan is. Nu loopt de discussie rondom deze mogelijkheid bij terrorisme maar ook voor moord en doodslag zouden ze dit graag zien. V en J geeft aan dit onder het Nederlandse EU-voorzitterschap is geagendeerd, maar dat er momenteel geen Europees draagvlak is om de huidige manier van werken (het nationaal schadefonds helpt bij het indienen van de aanvraag in het land waar de schade geleden is maar keert zelf niet uit) te veranderen. Wel wordt er gewerkt aan betere samenwerking tussen de schadefondsen binnen de EU, zodat het bestaande proces soepeler verloopt.
SHN geeft aan dat hij onlangs een bericht voorbij zag komen over de voortgang van deze discussie, hij zal het delen met de aanwezigen (actiepunt 3, SHN). Vooralsnog is er ook voor terrorismeslachtoffers geen ander Europees systeem dan dat zij in het land van een aanslag een aanvraag moeten doen bij een schadefonds. SHN houdt de ontwikkelingen rondom dit onderwerp ook in de gaten, SHN raadt aan om af te wachten tot de organisatorische infrastructuur goed geregeld is rondom terrorisme. Als dat staat, kan meer aandacht gevraagd worden voor moord en doodslag.
4. Periodieke aanpassing/herijking uitkeringen Schadefonds
De FNG vraagt zich af waarom sinds 2012 de uitkeringen van het schadefonds niet geïndexeerd zijn. V en J legt uit dat dit niet bewust zo is gekozen. In 2012 hebben stelsel aanpassingen plaatsgevonden, die hebben geleid tot de all-in bedragen, en omdat de inflatie beperkt was afgelopen jaren, is geen aanleiding geweest om de uitkeringen aan te passen. Er wordt afgesproken dat vanuit slachtofferbeleid contact opgenomen wordt met het SGM om te bezien of en op welke termijn (periodieke) indexering nodig is (actiepunt 4, VenJ).
5. Aanpassing regels toekenning uitkering Schadefonds (m.b.t. eigen aandeel in moord)
Jan van Kleeff legt uit dat dit onderwerp de achterban van de FNG erg bezig houdt. Het gaat hier om het niet toekennen van uitkering aan nabestaanden van een slachtoffer met een “eigen aandeel” in criminele activiteiten die mede hebben geleid tot zijn/haar overlijden. Het beleid is begrijpelijk maar ze zien dat in veel randzaken, er niet uitgekeerd wordt terwijl het niet gaat om slachtoffers uit het zware criminele circuit.
SHN geeft aan dat zij wel casemanagement biedt aan nabestaanden van criminelen; zij kunnen er ook niets aan doen dat het zo gelopen is. Dit is ander beleid dan SGM hanteert, dit onderwerp wordt daarom geagendeerd ter bespreking in het beleidsoverleg slachtofferbeleid met de ketenpartners (actiepunt 5, VenJ).
6. Status notitie ‘Meewegen slachtofferbelang in tenuitvoerleggingsfase’
De FNG geeft aan het overzicht dat V en J gemaakt heeft mooi te vinden, ze missen echter de informatiemomenten bij invrijheidsstelling en beëindiging van tbs met dwangverpleging, in de gevallen dat er geen voorwaarden worden gesteld. De huidige gang van zaken en de informatiemomenten worden uitgezocht. Er wordt zo spoedig mogelijk een nieuwe versie gedeeld (actiepunt 6, VenJ).
7. Status wetsvoorstel ‘Omgangsregeling vader/dader na partnerdoding’
V en J licht toe dat op 20 december 2016 de nota naar aanleiding van het verslag naar de Kamer gezonden is. Het wetsvoorstel en de bijbehorende stukken zijn onlangs op de groslijst geplaatst om controversieel te verklaren (onder punt 5: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2017A00749). Op 5 april a.s. zal van 14:30 tot 16:00 uur daarvan de procedurevergadering plaatsvinden. De FNG zal geïnformeerd worden over wat besloten is (actiepunt 7, VenJ).
De FNG vraagt ook naar het wetstraject affectieschade, hierover licht V en J toe dat de behandeling helaas steeds wordt uitgesteld door de Tweede Kamer. SHN en FNG geven aan een brief te schrijven om te proberen druk hierop uit te oefenen.
8. Slachtofferverklaring in TBS verlengingszitting – status nader onderzoek OM
V en J vertelt over het uitblijven van politiek besluit rondom dit onderwerp. Nu de verkiezingen geweest zijn, wordt opnieuw verkend of de brief nu wel uit kan of dat het moet wachten tot een nieuwe bewindspersoon. Dit onderwerp zou ook binnen het OM besproken worden met de TBS-officieren, OM geeft nog een terugkoppeling van dat gesprek (actiepunt 8, OM).
9. Follow up bijeenkomst ‘DNA-onderzoek na zelfmoord’
Zowel de FNG als het OM geven aan de bijeenkomst als zeer positief ervaren te hebben, geconcludeerd werd dat nabestaanden in een vroeg stadium betrokken dienen te worden. Bij twijfelzaken moet het voor nabestaanden mogelijk zijn om te vragen om een second opinion. Ervaren professionals uit een andere regio kunnen deze dan uitvoeren. Afgesproken is dat de recherche officieren en recherche politie de mogelijkheden van een dergelijke structuur verkennen en uitwerken. OM geeft aan dat er vanuit het OM teruggekoppeld zal worden hierover, het gaat echter wel om iets dat zorgvuldig uitgezocht dient te worden. Hij verwacht dat er op korte termijn nog niets gemeld kan worden (actiepunt 9, OM). V en J bedankt OM en de professionals voor het organiseren van deze succesvolle bijeenkomst.
10. Rondvraag en sluiting
FNG vraagt welke Kamerleden nu van belang zijn voor hen. V en J geeft aan dat spoedig een lijst bekend wordt met de leden van de Kamercommissie VenJ, deze zal gedeeld worden met de FNG (actiepunt 10, VenJ).
Andrea r bedankt dat ze aanwezig heeft mogen zijn bij dit overleg, ze geeft aan de volgende keer meer te kunnen melden over hoe het slachtofferperspectief bij DJI het komende jaar beter verankerd zal worden in de organisatie.
OM dankt de leden van het beleidsoverleg voor de overleggen in deze setting, het heeft hem geholpen om zijn werk goed te blijven doen. Ook geeft hij aan het slachtofferbelang uiteraard mee te nemen in zijn nieuwe werkzaamheden. Ook de FNG bedankt hem voor het werk dat hij verricht heeft voor slachtoffers en nabestaanden.
Er wordt afgesproken dat het volgende overleg na de zomer zal plaatsvinden, als die tijd nadert kan het overleg gepland worden. Vanuit het OM kan Diederik hiervoor uitgenodigd worden (actiepunt 11, VenJ).
Het Schadefonds kan uitkeringen verstrekken aan nabestaanden van slachtoffers, die door een geweldsmisdrijf zijn overleden. De uitkering voor een nabestaande bestaat altijd uit een vast bedrag van € 5.000 (letselcategorie 3). Dit bedrag is een tegemoetkoming voor het leed van de nabestaande en de eventuele verdere financiële schade, die het gevolg kan zijn van het overlijden. Denk aan therapiekosten maar ook heeft dit betrekking op vermindering van inkomsten. Een nabestaande die als ZZP-er werkzaam was en die arbeidsongeschikt is geworden, kan dus, als aan alle voorwaarden wordt voldaan, een beroep doen op dit vaste bedrag. Een aanvulling voor de financiële gevolgen door opgelopen arbeidsongeschiktheid is niet mogelijk. Het vaste bedrag kan bij nabestaanden worden aangevuld met twee aparte uitkeringen: voor uitvaartkosten en derving van levensonderhoud.
Kostwinner en derving van levensonderhoud
Als de overledene kostwinner (in loondienst of zelfstandige) was, dan keert het Schadefonds (ten hoogste € 25.000) uit aan de achtergebleven (on)gehuwd partner en minderjarige afhankelijke kinderen.
Derving van levensonderhoud is de schade van nabestaanden door het wegvallen van het inkomen van het overleden slachtoffer. Een uitkering voor deze schadepost is een tegemoetkoming in deze schade, en moet de nabestaande enigszins helpen zijn levensstandaard (tijdelijk) voort te zetten. Nabestaanden (ook hen die werken als ZZP-er) die in aanmerking kunnen komen voor een uitkering voor deze schadepost zijn:
- de achtergebleven (on)gehuwde partner van de overledene
- de minderjarige afhankelijke kinderen (dit zijn kinderen waarvan de overledene in het onderhoud voorzag), en
- de meerderjarige kinderen (van 18 tot en met 20 jaar) die een voltijd studie volgen, waarin de overledene (gedeeltelijk) voorzag.
Dit staat meer volledig in de beleidsbundel op onze website www.schadefonds.nl
Ik hoop jullie hiermee van dienst te zijn geweest. Mochten er nog vragen zijn dan horen wij die graag. De punten die we afspraken over het meelezen met teksten van brieven en het digitaal formulier komen op een later moment terug. Wij nemen daarvoor contact met jullie op.